29 aug Vreemdgaan deel 5: Waarom gaan we zoveel vreemd? Het drama-effect.

Vreemdgaan is een drama

Iedereen die ermee te maken heeft gehad kan hierover meepraten. In dit laatste deel van een serie van 5 artikelen over vreemdgaan wil ik wat langer stil staan bij het ‘drama-effect’ van vreemdgaan. Zelf ben ik tegen vreemdgaan. Ik denk dat het niet goed is voor je relatie. Dat zie ik elke dag in mijn praktijk als relatietherapeut. Als je vindt dat dit een open deur is, vraag je dan eens af hoe het dan komt, dat vreemdgaan zo ontzettend veel voorkomt en bijna ‘normaal’ gevonden wordt. Op internet vind je zelfs websites waarin getrouwde mensen gestimuleerd worden om vreemd te gaan. En hier zijn ook TV spotjes van. Er wordt zo geld verdiend met het helpen creëren van drama in relaties! In een onderzoek van het CPB wordt in 33% van de scheidingen vreemdgaan als reden genoemd. En dat zijn dan alleen nog maar de stellen die uit elkaar gaan. Als je er zelf nooit mee te maken gehad hebt, dan ken je vast wel een stel waarbij het gespeeld heeft of nog aan de hand is. Maar waarom wordt er toch zoveel vreemdgegaan?

 Vreemdgaan is emotioneel overweldigend

Vreemdgaan en het uitkomen hiervan is emotioneel overweldigend voor alle betrokkenen. De vreemdganger leeft een tijdlang een dubbelleven. Om niet ontmaskerd te worden is er een hoop stiekem gedoe. Er wordt gelogen of de waarheid wordt verdraaid. De telefoon ligt niet meer onbewaakt op tafel en er wordt verdacht veel overgewerkt. De vreemdganger leeft voortdurend onder spanning om de affaire geheim te kunnen houden. Angela, uit deel 4 van deze serie, vertelde dat zij in die periode veel bezig was met het aan elkaar rijgen van verzonnen afspraken en gebeurtenissen.

‘Als ik bij Peter was, vergat ik alles. Maar als ik dan weer naar huis reed knaagde het van binnen: wat vertel ik Johan als hij vraagt hoe mijn dag was!’ – Angela

De innerlijke dialoog van de vreemdganger

Naast het moeten verhullen van het geheim, vindt bij de vreemdganger voortdurend een innerlijke dialoog plaats waarin hij of zij zichzelf enerzijds beschuldigt en anderzijds het gedrag vergoelijkt en zichzelf sust of zelfs helemaal niet meer nadenkt.

‘Ik moest mezelf steeds voorhouden dat ik ook recht had op liefde, en Peter gaf me dat tenminste.’ – Angela

Mark uit deel 3 gaf aan dat hij Bianca nooit kwijt wilde, dat dat nooit de bedoeling was geweest. Hij maakte zichzelf alsmaar wijs dat zijn affaire gemakkelijk naast zijn huwelijk kon bestaan.

Verschrikkelijk vermoeiend allemaal, die emoties en die innerlijke dialogen, die afgewisseld worden door gevoelens van spannend, stiekem en opwindend. Alle voelsprieten staan op scherp. Een dubbelleven is uitputtend en eindig; niemand houdt het langdurig vol.

Na de ontmaskering

 En dan het drama nadat het bedrog aan het licht gekomen is. In deel 1 lees je wat er gebeurt met de bedrogene. Je geliefde met een ander terwijl je volledig vertrouwt op zijn of haar veilige verbinding kan letterlijk traumatisch zijn. Van het gevoel van veiligheid en thuiskomen naar een oneindige val in het diepe. Een rollercoaster van verdriet, wanhoop, woede, pijn. Je kunt nauwelijks nog nadenken en verliest jezelf helemaal in je emoties. Je wereld stort in, zoals die van Bianca uit deel 3.

‘Ik was helemaal in paniek. Mijn wereld stortte in. Leefde ik in een leugen? Ik schaamde me dat iemand mij bedrogen had en tegelijkertijd was ik heel erg bang dat Mark voorgoed zou vertrekken. Dat wilde ik ook niet! Maar ik kon hem gewoon niet geloven.’ – Bianca

Ook voor de vreemdganger begint een heftige tijd. Het geheim is geen geheim meer. Er zal opgebiecht moeten worden, verklaard, verantwoord, gekozen, goedgemaakt, geïncasseerd. Er staat veel op het spel: het huwelijk, het gezin, de kinderen. Soms is er wat opluchting dat het stiekeme gedoe voorbij is, maar hiervoor in de plaats komen andere heftige emoties en zorgen. Mark’s verhaal is hiervan een goed voorbeeld:

‘Die keren met die ander heeft niets te maken met mijn liefde voor Bianca. Ik wilde haar nooit kwijt. Alles staat op zijn kop, mijn huwelijk, mijn gezin… dit was nooit de bedoeling! Waar ben ik mee bezig geweest! Ik ben bang dat het nooit meer goed komt…’ – Mark

Mensen houden van drama

 Vreemdgaan is emotioneel overweldigend. Geïnspireerd op het verhaal van Bianca en Mark of dat van Angela en Johan zou je een theaterstuk of een film kunnen maken. Niet voor niets is vreemdgaan een dankbaar onderwerp voor een verscheurend of tranentrekkend drama op het witte doek of als serie op Netflix, al dan niet met goede afloop. Mensen houden van drama, tenminste, als het gaat om het drama van anderen, waarmee we vanaf onze comfortabele bank kunnen meehuilen. Waarom creëren we dan toch zoveel drama door vreemd te gaan?

Liefdesverdriet verwerken: de oorzaak van vreemdgaan

Vreemdgaan kent een voorgeschiedenis. De verhalen van de stellen in deze serie laten zien dat er een context, een geschiedenis is waarin het vreemdgaan plaatsgevonden heeft. Scott Woolley noemt het ‘a coherent story’ waarin het vreemdgaan ooit begrepen kan worden, plaats kan krijgen. Hierover lees je meer in deel 2.

Vreemdgaan kan achteraf verklaard worden. Je zou het kunnen zien als een dramatische oplossing van hartenpijn. Mark vluchtte voor de hoge eisen die aan hem gesteld werden. Angela loste de verdroging van haar hart op door zich te laven aan de liefde van een ander. Bij deze stellen en bij de andere stellen die ik ontmoet, gaat diep liefdesverdriet vooraf aan het vreemdgaan. Liefdesverdriet, in de vorm van gemis aan verbinding, of het gevoel dat je niet goed genoeg bent voor je geliefde.

Vreemdgaan leidt af van de essentie

Partners zoeken dus een oplossing voor hun hartenpijn, voor hun gemis, voor hun liefdesverdriet. Deze oplossing wordt door vreemd te gaan, buiten zichzelf gezocht. De noden worden zo gelenigd – tijdelijk.

‘Ik moest mezelf steeds voorhouden dat ik ook recht had op liefde, en Peter gaf me dat tenminste.’ – Angela

‘Ik weet niet waarom ik het niet vroeg wat ik nodig had op die manier (tegen Johan) – ik wilde denk ik niet toegeven hoe kwetsbaar ik me eigenlijk voelde. Nu begrijp ik dat ik mezelf wilde beschermen voor afwijzing, dat hij mij misschien niet zou begrijpen of me zwak zou vinden.’ – Angela

Angela heeft naar haar zeggen ‘recht’ op liefde en durft zichzelf niet kwetsbaar te maken in haar relatie om er naar te vragen op een wijze die Johan wellicht zou begrijpen. Ze hield zich groot. Hiermee verborg ze haar gebroken hart, en ging er van uit dat haar man haar niet kon geven wat ze nodig had.

Mark, met het ‘vluchtende mannenhart’ zocht iemand die hem letterlijk ‘wakker kuste’ en zich weer ‘man’ te laten voelen. Zijn eigen vrouw wist niets over zijn onzekerheden.

Diepgang vraagt moed

Je eigen pijn onder ogen zien in de relatie en daarin je eigen aandeel erkennen is essentieel. Liefdesverdriet binnen de relatie komt heel veel voor, en kan geheeld worden binnen de relatie. Door bijvoorbeeld met elkaar hierover te praten en misschien wel de stap te durven zetten naar een goede relatietherapeut. Ook durven inzien wat jij te leren hebt om in verbinding met je partner te blijven. Zoek het niet buiten jezelf, en zoek het niet buiten je relatie. Want alle heftigheid rond het vreemdgaan zelf maskeert het proces van diepgang en zingeving.

Vreemdgaan als bliksemafleider

Vreemdgaan is een drama. Het vraagt zoveel emotionele energie van alle betrokkenen, dat er geen ruimte overblijft om aan deze diepgang vorm te geven. Iedereen vervult een rol in het drama dat vreemdgaan heet. Het leven op de toppen van de zenuwen, de angsten, het verdriet. Het houdt je weg bij diepgang en connectie met jezelf en je partner. De relatie met iemand anders, een derde, fungeert als bliksemafleider van jouw en jullie eigen diepgang. Want alles gaat opeens om het vreemdgaan zélf en niet meer om de vraag die er onder lag, het liefdesverdriet dat aandacht behoeft. De vraag is: word je ècht blijvend gelukkig van vreemdgaan? Is vreemdgaan niet een ongelukkig en onbeholpen antwoord op een verbindingsvraag die binnen de relatie gesteld zou moeten worden?

Ontmoetingen met jezelf

 Ik heb cliënten gehad die zo dapper zijn dat ze achteraf durfden erkennen dat ze in hun relatie onbewust drama creëerden door vreemd te gaan. Zo bang om een diepere laag in zichzelf aan te raken en aan te laten raken door hun lief waarmee ze al zo lang samen waren. Vreemdgaan bracht ze in het ‘veilige’ drama van het buiten zichzelf zoeken naar antwoorden. Het onderzoeken van je eigen hartenpijn binnen de relatie is een klus. Je moet ‘naar binnen’. Je moet jezelf keer op keer ontmoeten en bereid zijn de ander te ontmoeten. Het vraagt veel dapperheid om je partner toe te laten tot je diepste onzekerheden. Maar het bespaart je ook een hoop drama.

Dit artikel over vreemdgaan heb ik geschreven vanuit mijn ervaring als psycholoog en relatietherapeut met cliënten en stellen uit mijn praktijk die te maken hebben (gehad) met vreemdgaan. In mijn werk en ook in dit stuk maakte ik gebruik van de nuttige inzichten die hechtingsonderzoekers op het gebied van vreemdgaan hebben gedaan. Het gaat hier met name om Shirley Glass (zij schreef het boek ‘Not just friends’ in 2010) en Sue Johnson (zij is de grondlegster van EFT: Emotionally Focused Couple Therapy). Scott Woolley en Berry Aernoudse leerden mij in 2012 hoe ik als relatietherapeut kon werken met dit soort relatietrauma’s in de opleiding ‘Healing the affair’. De namen van cliënten zijn gefingeerd.

De foto is van Connor McSheffrey (CC0/public domain photo)