Vreemdgaan deel 2: een ongemakkelijke waarheid

Onze sympathie gaat naar de bedrogene

Deze serie artikelen over vreemdgaan begon ik met de bedrogen partij, degene waar onze sympathie – begrijpelijk – naar uitgaat. Films spelen daar op in. In ‘Love Actually’ leef je mee met Jamie (Colin Firth) als blijkt dat zijn vriendin een affaire heeft met zijn broer. Hij betrapt ze in zijn eigen bed notabene. Later leeft in dezelfde film Karen (Emma Thompson) tussen hoop en vrees in de onzekerheid of haar man haar nog steeds trouw is. Hij koopt een prachtig sieraad, alleen: het was niet voor haar bedoeld… Geweldige acteurs, die je de verslagenheid en de angst laten voelen van de bedrogene.

Nu de slechterik

Voor de ‘brekende partij’ is minder sympathie. Deze is de ‘dader’ en de bedrogene het ‘slachtoffer’. ‘Fout’ en ‘goed’. Uitgepraat. Begrijpelijk, maar het volstaat niet. Want we kunnen veel leren over het hart als we durven kijken naar wat er omgaat in de vreemdganger. Daarbij is het makkelijk om van een afstandje een resolute mening over vreemdgaan te hebben, maar als het je eigen man of vrouw, vriend of vriendin is, is het allemaal veel minder zwart-wit. Ik denk bijvoorbeeld aan Bianca, uit deel 1 van deze artikelenserie over vreemdgaan: Ik was altijd heel helder in dit soort dingen: als mijn man vreemd gaat, dan kan hij het verder vergeten. Maar nu het echt gebeurd is, wil ik hem niet kwijt. Ik maak bij mijn cliënten vaak mee, dat ze zich naar de buitenwereld bijna moeten verantwoorden als ze bij hun overspelige partner willen blijven en er samen overheen willen komen. Het oordeel is begrijpelijk, maar in de praktijk niet altijd behulpzaam en zeker niet altijd goed doordacht.

Een heilig verbond van twee

Het overgrote deel van de vaste relaties kent een meestal onuitgesproken belofte: ‘ons verbond is exclusief’. Wij zijn voor elkaar de veilige emotionele thuishaven en we hebben geen seks met anderen.’ Deze belofte hoort bij ‘een stel zijn’, en onderscheidt zich hiermee van ‘vrienden zijn’ of ‘aan het daten zijn’.

De ‘brekende partij’ verbreekt dit verbond – de belofte van emotionele en/of seksuele exclusiviteit. De vreemdganger is dan ontrouw aan de afspraak. Logisch dat je dan niet vaak kan rekenen op begrip. Wie de regels breekt is fout, zo werkt het in het strafrecht en zo werkt het in de liefde.

Context opent een weg naar heling, zonder te vergoelijken

Maar net als bij het strafrecht is het belangrijk om goed te blijven kijken naar het achterliggende verhaal. Iedereen heeft er recht op om gehoord te worden. Niet om de overtreding goed te praten, maar om het in een context te kunnen plaatsen. Zo zou het ook met vreemdgaan moeten zijn. De context zegt soms zowat alles.

Even voorstellen: schuinsmarcheerder Rose

Om dit te illustreren: een andere film, bekroond met elf Oscars en geroemd om het liefdesverhaal: Titanic. Rose (Kate Winslet) en Jack (Leonardi di Caprio), da’s ware liefde, van het meest overweldigende soort. We zwijmelen met ze mee. Maar wacht eens even, is Rose niet verloofd? Jep. Ze gaat hartstikke vreemd. Waarom is het dan geen probleem dat ze stomend in een oldtimer met haar Jack ligt? Terwijl haar verloofde naar haar op zoek is! Hoe is dat anders dan de vreemdgangers in ‘Love actually’? We vinden het maar wat sneaky als Harry in het warenhuis zijn juwelen koopt voor zijn minnares en niet voor zijn vrouw.

Het verhaal van ‘Ja, maar…’

Ik vroeg het zo her en der eens om me heen. Waarom mag Rose vreemdgaan? Waarom eisen we niet dat ze het eerst netjes afhandelt met haar verloofde? Of het nog een kans geeft… Ze was verloofd! Dat doe je niet zomaar. ‘Ja maar… Caledon was een rotvent.’ ‘Ja maar… hij gaf haar niet wat ze nodig had.’ ‘Ja maar… kom op Jack is de ware! Echte liefde! Daar kun je niet tegen vechten!’ ‘Ja, maar’.

Dit is geen pleidooi voor vreemdgaan, maar een voor context. Niet om het te vergoelijken, maar om een coherent verhaal te krijgen. Want dat kan het begin van herstel zijn. Wat ik heb gemerkt bij honderden stellen die dit pijnlijke relatietrauma te boven willen komen, is dat het helpt om verder, breder te kijken. Het ‘Ja, maar’ te onderzoeken.

Voor context komt erkenning

Maar. Niet meteen. Eerst moet het ‘erkend’ worden. De vreemdganger overtrad de exclusiviteitsbelofte. De vreemdganger verbrak het verbond. Er moet verantwoordelijkheid genomen worden. Voor de volle 100%. Ook al is dit pijnlijk, en welk verhaal er ook achter zit. Dit is, of je nu wel of niet je relatie wilt helen, heel belangrijk. Want: vreemdgaan is altijd een keuze – altijd. En als het niet zo voelt, heb je innerlijk zoekwerk nodig om er achter te komen op welk kruispunt jij deze afslag nam. Kom dus niet te snel met jou ‘Ja maar’ als jij vreemd ging.

Als dat geklaard is, is het zinvol en helend om de volgende stap te zetten. Ik noemde in deel 1 al de woorden van Scott Woolley: ‘you NEED to have a coherent story’.

Ruimte geven aan het verhaal

In welke context kon dit gebeuren? Welke pijn, welk gemis, welke benauwdheid, welk liefdesverdriet ging hieraan vooraf? Misschien ontstond het wel, in de loop van tientallen jaren en heeft het nooit aandacht gekregen? Wat is het verhaal van onze liefde? Waar raakten we elkaar misschien kwijt? Deze vragen moeten gesteld worden. Niet om onder de verantwoordelijkheid uit te komen, maar om ruimte te geven aan het verhaal van het hart, dat misschien opgesloten, uitgedoofd of bevroren was. In deel 3 van deze reeks ga ik verder in op de verschillende verhalen en achtergronden die bepaalde typen van vreemdgaan beschrijven.

Als je bedrogen bent, en je kiest er zoals Bianca voor, om door te gaan met je partner, dan is het gezamenlijk onderzoek naar de context essentieel om deze relatiewond te kunnen helen. Van het ‘Ja, maar’ een ‘Ja, en…’ te maken door te onderzoeken wat de context is, wat het verhaal is van de jaren ervoor. Hieraan aandacht te geven, zodat oude wonden kunnen helen. Uiteindelijk is elke context een verhaal over pijn. Ga je niet verder met je partner, ook dan is het van belang om verder te kijken dan het vreemdgaan zelf. Zodat je geen onjuiste conclusies trekt over je eigen ‘lovability’. waarover ik in deel 1 al schreef.

Verantwoordelijkheid nemen voor je gedrag

Als je zelf vreemd gegaan bent, dan is de context minstens even belangrijk om verder te kunnen. Om de beweging van je hart te leren kennen en te ontdekken wat echt belangrijk voor je is, of je nu verder gaat met je partner of niet. Neem verantwoordelijkheid voor je gedrag, en durf echt te luisteren naar wat je hart je vertelt.

‘You NEED to have a coherent story’. Het verhaal dient in zijn geheel gezien te worden, al is het, zeker in het begin, meestal een ongemakkelijke waarheid.

Dit artikel over vreemdgaan schrijf ik vanuit mijn ervaring als psycholoog en relatietherapeut met cliënten en stellen uit mijn praktijk die te maken hebben (gehad) met vreemdgaan. In mijn werk en ook in dit stuk maak ik gebruik van de nuttige inzichten die hechtingsonderzoekers op het gebied van vreemdgaan hebben gedaan. Het gaat hier met name om Shirley Glass (zij schreef het boek ‘not just friends’ in 2010) en Sue Johnson (zij is de grondlegster van EFT: Emotionally Focused Couple Therapy). Scott Woolley en Berry Aarnoudse leerden mij in 2012 hoe ik als relatietherapeut kon werken met dit soort relatietrauma’s in de opleiding ‘Healing the affair’.

Het copyright van de afbeelding van afgebeelde filmposter van TITANIC berust bij 20th Century Fox.

Geen reactie's

Sorry, het is niet mogelijk om te reageren.