10 jan Vreemdgaan deel 1: de bedrogen partij – het schreeuwende hart

Als je bedrogen wordt…

Eén van de heftigste manieren om je hart te breken is er achter komen dat je partner een relatie heeft met een ander. Soms vertelt je partner het je, soms moet je erachter komen door het gedrag van de ander: de blik op zijn of haar gezicht bij een binnenkomend appje, het onverklaarbaar vele overwerken, een plotselinge interesse in het uiterlijk. Of de affaire wordt opgebiecht of niet: in beide gevallen stort je wereld in (al is het erger als je er zelf achter moet komen, en dan nog helemaal als het ontkend wordt, maar dat terzijde).

Vreemdgaan is een veel voorkomend thema

Sinds ik een aantal jaren geleden de voorloper van ‘Liefdesverdriet‘ schreef loopt mijn praktijk vol met mensen met hartzeer. Om hun gestrande relatie te verwerken, om zich opnieuw te leren verbinden, om oud zeer een plek te geven. Ook cliënten die te maken hadden met vreemdgaan; omdat ze zelf hun hart aan een ander verloren of omdat hun partner vreemd ging. Soms komen mensen samen, soms alleen. Voordat ik dit werk deed had ik geen vermoeden dat dit fenomeen zo groot is.

Het is hartverscheurend wat vreemdgaan met mensen doet – voor beide partijen, de ‘bedrogen’ en de ‘brekende’ partij. Sympathie van buitenstaanders gaat begrijpelijkerwijs doorgaans uit naar de bedrogen partij. Toch is het soms wat makkelijk praten vanaf de zijlijn. Toch is daar meer nuance, pijn en ook liefdesverdriet bij de ‘brekende partij’. Die behandel ik in een volgend blog; eerst aandacht voor ‘de bedrogene’.

Je wereld stort in

Je lief met een ander terwijl je volledig vertrouwt op zijn of haar veilige verbinding kan letterlijk traumatisch zijn. Van het gevoel van veiligheid en thuiskomen naar een oneindige val in het diepe. Als je hart kon spreken, zou het schreeuwen. Van ongeloof, pijn en woede. Als ik cliënten vraag waar het in hun lijf pijn doet, dan leggen ze hun hand op hun hartstreek.

Wennen aan jezelf

‘Ik was altijd heel helder in dit soort dingen: als mijn man vreemdgaat, dan kan hij het verder vergeten. Maar nu het echt gebeurd is, wil ik hem niet kwijt. Ik weet niet wat ik met mezelf aan moet – mijn hart schreeuwt’ – Bianca (gefingeerde naam)

Bijna alle bedrogen partners vertellen tijdens de therapie iets soortgelijks. Er was altijd helderheid over vreemdgaan en hoe je ermee omgaat. In de praktijk werkt het anders. Zeker als er kinderen in het spel zijn.

Of de relatie nu in stand blijft of verbroken wordt; zo’n oplawaai op je hart brengt je in een emotionele rollercoaster.

Een emotionele rollercoaster

Als je partner vreemd ging, voel je je verschrikkelijk afgewezen. Je kunt ten diepste gekwetst zijn en letterlijk instorten. Sommigen omschrijven het als ‘een mes in de rug’, anderen worden er ziek en misselijk van en zijn zo een week helemaal uit de running. Deze gebeurtenis grijpt in op je hele wezen. Dat is ook niet zo raar als je kijkt naar hoe je verbinding met de ander tot stand kwam.

Hoe begint een relatie? In grote lijnen gaat het bij iedereen hetzelfde. Jullie ontmoetten elkaar, jullie werden hechter en hechter tot er een klein verbond was, jullie deelden wat jullie met niemand anders deelden, en hebben waarschijnlijk ook seks met elkaar gehad. Je hebt je gehecht aan de ander, vezel na vezel. Als jullie verbond plotseling verbroken wordt doordat je geliefde een ander heeft, dan vóel je dat ook in elke vezel. Dat voelt verraden, bedrogen, aan de kant gezet, vertrapt. Je hoofd draait overuren terwijl je hart schreeuwt en je lichaam pijn doet. Je probeert de gebeurtenissen van de afgelopen periode te plaatsen in het licht van deze nieuwe waarheid. Je laat alles vallen, er zijn geen andere prioriteiten meer dan alleen maar de vraag….WAAROM?

Helen door te vertragen

Vreemdgaan is een van de heftigste vormen van liefdesverdriet. Mensen die er juist achter gekomen zijn, zijn het meest geholpen bij een luisterend oor van iemand die niet oordeelt en die niet meteen tot actie aanzet. Juist niet, niet nu. Vertraag. Eerst maar eens de schok verwerken. Eerst het lijf kalmeren en het huilende hart troosten. Breng structuur aan in je dag en zoek een beetje afleiding om de eerste dagen door te komen. Het is belangrijk om dicht bij jezelf te blijven en goed voor jezelf te zorgen. Je gevoelens serieus te nemen, zonder met ze aan de haal te gaan en in drama te verdwijnen.

Dat is nog niet eenvoudig als je de hele dag in een alarm-modus verkeert. Het helpt om je realiseren dat jij je emoties niet BENT maar HEBT. Ik werk zelf graag met een metafoor, naar een gedicht van Rumi: de herberg. De emoties die je ervaart zou je kunnen zien als gasten die bij je op bezoek komen. Jij blijft. Jij bent de gastheer of gastvrouw van jouw herberg. Voel je een rollercoaster van emoties? Kijk er naar. Weet dat er iets is dat blijft, en dat kan waarnemen. Dat ben jij.

De gasten komen en gaan

Soms lijkt het onmogelijk om gasten te ontvangen. Je voelt de woede, het verdriet, maar het is nog te groot. Emoties zijn, zo kijk ik er naar, vragen die je lichaam aan je stelt. Ze vragen je om aandacht te geven aan wat er zich in jou afspeelt. ‘Iets’ wil gezien worden. Door hier aandacht aan te geven verlicht je de spanning die de emotie met zich mee brengt. Eigenlijk vragen je emoties je om toe te staan om jouw innerlijke spanning los te laten. Het is een goed idee om daarnaar te luisteren. Meestal werkt het heel goed om eerst wat van die spanning lichamelijk te laten afvloeien. Door te gaan hardlopen, fietsen, wandelen of iets anders dat je graag doet.

Daarna is het waarschijnlijk nog niet weg, maar wordt het wel wat meer behapbaar om je emoties onder woorden te brengen, op te schrijven voor jezelf (om de woorden maar even ‘uit je hoofd’ te halen) of te vertellen aan een goede vriend of vriendin.

Op weg naar een begrijpelijk verhaal

Misschien is er al meer ruimte om de ‘waarom’ vraag echt binnen te laten. Als je partner vreemdgegaan is, dan is dit heel belangrijk, of je nu met hem of haar verder gaat of niet. Tijdens mijn opleiding benoemde Scott Woolley het: ‘you NEED to have a coherent story’. Waarom een begrijpelijk verhaal? Om het te kunnen plaatsen.

En overduidelijk niet om het goed te praten, maar om het te kunnen ‘framen’, het in te bedden in een context. Geen smoes of een ‘eronder uit komen’, maar een context. Meer niet. De reden van het belang van dit ‘framen’ is dat het je beschermt tegen je neiging om de verklaring te zoeken in jezelf (ik ben niet goed genoeg, niet leuk, lelijk, liefde onwaardig etc) of de ander volledig af te branden. Er is altijd een verhaal, dat wellicht nu al, maar veel waarschijnlijker pas ergens in de toekomst, een plek kan krijgen, begrepen kan worden, zonder dat de verantwoordelijkheid voor het vreemdgaan wordt losgelaten. Want het is wel gebeurd.

Je hebt tijd nodig, en liefdevolle aandacht

Het is een hele harde dobber als je partner vreemd gegaan is. Je hebt tijd nodig, en liefdevolle aandacht. Leer deze gebeurtenis te plaatsen in jouw relatie en in jouw leven. Misschien heeft dit artikel je wat handreikingen gegeven; spreekt de metafoor van de herberg je aan, dan kan Liefdesverdriet je misschien verder helpen . Ga vooral stap voor stap en ontmoet alles wat zich in je voordoet zonder oordeel en met liefde.

Dit artikel over vreemdgaan heb ik geschreven vanuit mijn ervaring als psycholoog en relatietherapeut met cliënten en stellen uit mijn praktijk die te maken hebben (gehad) met vreemdgaan. In mijn werk en ook in dit stuk maakte ik gebruik van de nuttige inzichten die hechtingsonderzoekers op het gebied van vreemdgaan hebben gedaan. Het gaat hier met name om Shirley Glass (zij schreef het boek ‘Not just friends’ in 2003) en Sue Johnson (zij is de grondlegster van EFT: Emotionally Focused Couple Therapy). Scott Woolley en Berry Aarnoudse leerden mij in 2012 hoe ik als relatietherapeut kon werken met dit soort relatietrauma’s in de opleiding ‘Healing the affair’.

De foto is gemaakt door Daria Nepriakhina. (CC0Photo)