01 okt Als je gedumpt wordt…wat doe je dan?

De relatie waar je jarenlang je ziel en zaligheid in hebt gestoken, is niet meer. Klaar. Over. Uit. En dat moet je ‘even’ verwerken.

Met toestemming overgenomen uit tijdschrift &Chantal, september 2018. Tekst Nathalie de Graaf Illustratie Valentijn van Schijndel. De afbeelding koos ik zelf, en is van Tatiana Diakova.

‘Pisnijdig was ik,’ zegt Evelien (33). De rode vlekken staan in haar nek. ‘Paul zei doodleuk op een ochtend, toen we net wakker waren, dat hij niet meer met me verder wilde. Hij was niet meer verliefd. Zag mij meer als zijn zus dan als zijn vriendin. Niet meer verliefd? Ik kon hem wel slaan. We hadden tien jaar een relatie, zouden aan kinderen beginnen. Verwachtte hij nou echt dat je na tien jaar nog steeds hoteldebotel en botergeil van elkaar werd? Ja, sorry hoor, excusez le mot, maar get real. Woest was ik. In die fase ben ik, achteraf gezien, nogal lang blijven hangen. Het duurde even voordat ik verder kon. Voordat ik het verwerkt had.’

Liefdesverdriet: tollercoaster van emoties

Goed. Je wordt dus gedumpt. Na een lange relatie. En dat voelt op z’n zachtst gezegd niet fijn. Sterker nog, het verwerkingsproces is volgens deskundigen te vergelijken met een rouwproces. Alleen rouw je niet om een overleden geliefde, maar om een relatie die er niet meer is. ‘En dat komt op hetzelfde neer,’ zegt psycholoog en relatietherapeut Petra van der Heiden. Ze dook voor haar boek Liefdesverdriet, zeven bijzondere ontmoetingen met jezelf in het proces dat ontstaat na een verbroken lange relatie. ‘Alleen: is er bij de dood sprake van overmacht, bij een verbroken relatie ga je piekeren. Wat was nu eigenlijk de aanleiding? Wat is mijn aandeel in het geheel? Wat had ik anders kunnen doen? Ook boosheid kan om de hoek komen kijken. Zeker als je de breuk niet ziet aankomen.’ Daar kan Claire (36) over meepraten. “Onze oudste dochter was drie en onze pasgeboren dochter net twaalf weken. We kwamen thuis van een bruidsbeurs, want we zouden over een paar maanden gaan trouwen. Die avond vertelde mijn vriend dat hij een ander had en de bruiloft wilde afblazen. Ik wist niet wat ik hoorde. Kon het niet geloven. Hij een ander? Dat zou hij nooit doen, dat paste helemaal niet bij hem. En ik, met mijn mensenkennis, had helemaal niets gemerkt! Het zat wat mij betreft hartstikke goed tussen ons. De volgende dag is hij weggegaan en niet meer teruggekomen.’ Claire kwam in een rollercoaster van emoties terecht. Was ze de eerste maanden vooral kwaad en verdrietig, daarna was ze bereid hem te vergeven. ‘Ik hield nog zo veel van hem.’. maar haar ex wilde eerste uitzoeken of het iets zou worden met zijn scharrel. Ai.

De mix van emoties is volgens Van der Heiden heel normaal. ‘Veel mensen denken dat een rouwproces in fases verloopt, maar mijn ervaring is dat emoties elkaar juist afwisselen. De verwerking van een verbroken relatie verloopt niet in een vast stramien. Ik vergelijk het altijd met een herberg waarvan je zelf de gastvrouw bent, naar een gedicht van de dichter Rumi. Je verwelkomt verschillende gasten. Die zijn allemaal anders, komen en gaan, en sommigen komen vervolgens weer terug. Zo is het ook tijdens een verwerkingsproces.’

Knijp me even

Oké, even op een rijtje. Die rollercoaster van emoties is dus heel normaal. Accepteren is het devies. Of advies. Doorgaan ook, want als je er te lang in blijft hangen, zijn er ook valkuilen. Daarover later meer. De bottomline is: iedereen reageert anders op verlies. Dat heeft te maken met je jeugd. Als je bijvoorbeeld als kind een scheiding van je ouders hebt meegemaakt, dan kan het zijn dat het verlies op dat moment zo groot was dat je als kind hebt besloten dat het je niet raakt. Dat je je emotioneel hebt afgesloten, als overlevingsmechanisme. Als volwassene kun je weer in datzelfde patroon vallen en je toevlucht nemen tot relativeren, wegredeneren en rationeel zijn. Op die manier kun je het rouwproces niet volledig doorlopen. Ook het tijdsbestek waarin je een bepaalde emotie ervaart, is voor iedereen anders. ‘De een is weken boos, de ander maanden,’ legt Van der Heiden uit. Volgens de deskundige kun je in zijn algemeenheid een aantal ‘gasten’ in je herberg verwachten. In haar boek onderscheidt ze er zeven. Waaronder, in willekeurige volgorde: Ongeloof (dit kan niet, knijp me even), boosheid (wat een ongelooflijke lul), totale ontreddering (wat moet ik nu) en verdriet (huilen, huilen, huilen). ‘Emoties die niet met verdriet te maken hebben, zijn er om het verdriet te verdringen of om je erop voor te bereiden. Ze moeten er zijn, want het hoort er allemaal bij en het is heel natuurlijk, maar uiteindelijk wil je naar dat verdriet toe. Als je daardoorheen durft te gaan – huilen maakt je lichaam schoon – dan ben je aan het verwerken. En dan ben je op weg om een nieuw leven op te bouwen. De laatste ‘gasten’ zijn dan ook acceptatie en zingeving.’

het verwerkingsproces verloopt voor iedereen anders. het is heel persoonlijk, maar het hangt ook af van in welke levensfase je zit en of je een man of vrouw bent. ‘Heel gechargeerd: mannen moeten in onze cultuur stoer zijn. Dat hebben ze vaak van jongs af aan geleerd. Huilen hoort daar niet bij’, zegt Van der Heiden. ‘ De kans bestaat daardoor dat een man eerder in kwaadheid blijft hangen, omdat hij zijn kwetsbare gevoelens niet durft te laten zien. Vrouwen zitten juist wél in dat gevoel, maar kunnen doorslaan in eindeloos gepieker.’ Ook de levensfase speelt een rol. ‘Als je als begin dertiger verlaten wordt en je hebt een kinderwens, dan kun je ook rouwen om het feit dat die wens niet met deze partner in vervulling heeft kunnen gaan. En als je veertiger bent met jonge kinderen en je staat er plotseling alleen voor, dan zul je eerst in de overlevingsmodus schieten. Er moet immers van alles geregeld worden: een nieuw huis, eventueel een nieuwe school voor de kinderen. Pas daarna kom je toe aan je eigen verwerking.’

Duidelijk. Er zijn dus verschillende emoties, die op verschillende momenten de kop op kunnen steken en die ook doodleuk weer terug kunnen komen. Maar hoe zorg je ervoor dat je er niet in blijft hangen? ‘Stap voor stap je leven weer opbouwen, ‘ zegt Bart Keuskamp van OuderAlleen. Achttien jaar geleden richtte hij een online platform op voor gescheiden ouders van jonge kinderen en pubers. ‘Ik was net gescheiden en had behoefte aan informatie en contact met andere alleenstaande ouders. De opvoeding van de kinderen, de vakanties, je sociale netwerk. Vaak verlies je met een scheiding ook gemeenschappelijke vrienden en schoonfamilie met wie je wellicht een goede band had. Door een keer te gaan wandelen met iemand, naar de speeltuin te gaan, een feestje te bezoeken, bouw je als vanzelf je leven weer op. Nieuwe vriendschappen kunnen daarbij helpen.’

Liefdesverdriet verwerken? Trek eropuit

Ook Van der Heiden beaamt dat je actief dingen kunt doen om niet in een emotie te blijven hangen. “Ga sporten, zoek afleiding’, zegt ze. ‘De keerzijde, oftewel de valkuil, van emoties is dat het zelfdestructief kan worden als je er te lang in blijft hangen. Gepieker kan leiden tot depressie, ongeloof tot verdoving (een reboundrelatie bijvoorbeeld, of een extra drankje), schuldgevoel tot verminderd zelfvertrouwen, slachtoffergevoel tot verbitterdheid. Wees je bewust van dit proces, dat helpt al enorm, en accepteer die rollercoaster. Maar leun niet passief achterover. Zoek steun bij vrienden en familie, trek eropuit.’

En Evelien? Die is dus nog steeds kwaad, gezien de rode vlekken in haar nek. Maar dat neemt ze op de koop toe. Over het algemeen gaat het eigenlijk best goed. ‘Ik weet inmiddels wat mijn eigen aandeel was en realiseer me dat ik ondanks alles beter in mijn vel zit dan afgelopen jaren. Ik voel me meer ontspannen. Was die relatiebreuk dus toch nog ergens goed voor.’

Op verzoek van de geïnterviewden zijn de namen van Evelien en Claire veranderd. Kijk voor meer info op hulpbijliefdesverdriet.nl en ouderalleen.nl