09 sep Liefdesverdriet verwerken… hoe ga je om met schuldgevoelens en zelfverwijt?

Vechten tegen denken

Je zit op de bank in de kamer. Je klikt de televisie uit; het leidt je niet af. Je kunt niet ontsnappen. Je kijkt voor je uit. Het is stil in huis. Je wilt niet denken wat je nu denkt. Je verzet je, met al je kracht. Want je wilt ‘lief zijn voor jezelf’. En niet dit, deze twijfel, deze zelfverwijten, de groeiende onzekerheid. Je wilt het niet denken allemaal. De tranen springen in je ogen. Niet dit. Niet deze golf van innerlijke kritiek. Je vecht. Want als je jezelf nu afvalt… dan ben je pas echt alleen.

Maar ja, daar komt het, weer.

Het gesprek met jezelf is onvermijdelijk

Het gesprek met jezelf is bijna altijd pittig. Je hebt hoge eisen, je kent je eigen dommigheden, vooroordelen en rariteiten op je duimpje. Van alle gedachten die je nooit uit zal durven spreken tot je schaamte, jaloezie en donkerste fantasieën – je kent het en komt het tegen in de onwillekeurige gesprekken met jezelf. En nu je alleen bent, verstoken van liefde, wil je die gesprekken met jezelf totaal niet voeren. Maar ze blijken hardnekkiger dan ooit.

Je eigen gedachten zijn vaak je grootste vijanden bij het verwerken van liefdesverdriet

Het is dubbel pijnlijk omdat het voelt alsof je jezelf in de steek laat. De kritiek die je hebt is meedogenloos. Die innerlijke stem breekt je gebroken hart nog eens duizend keren. Die stem raakt je op een pijnpunt en geeft een rotgevoel. Je wilt dit niet. En je ontkomt er niet aan. Hoe harder je vecht, hoe meer je verliest. Het gesprek met je innerlijke criticus is onvermijdelijk. Maar ja.

“’Het is je eigen schuld!’ – die zin bleef maar door mijn hoofd malen. Ik kreeg het gevoel dat ik gek werd, alsof er een mannetje in mijn hoofd zat dat steeds maar weer op die zere plek duwde: het gevoel van falen.” – Hans

Hoe doe je dat: niet denken? Hoe ben je lief voor jezelf?

Goed om te weten waar het vandaan komt

Goede vragen. Maar eerst: hoe kom je eigenlijk aan dat stemmetje?

Het zijn denkpatronen die je tijdens je hele leven ontwikkelde. Dat begon al in je jeugd. Hoe goedbedoelend en liefdevol je ouders misschien ook waren, je hebt te maken gehad met afwijzing. Ouders hebben immers ook hun eigen achtergrond en verwachtingen van het leven en van hun kinderen. Dat kan heel concreet tot uiting komen in de regels en normen die gehanteerd werden, waar jij je wellicht beperkt in voelde. Vaak zijn echter de onbewuste en non-verbale eisen en verwachtingen nog veel ingrijpender. Bedenk zelf maar eens hoe jij je ouders zou kunnen teleurstellen.

“Mijn moeder heeft het nooit met zoveel woorden gezegd, maar ik weet hoe belangrijk ze het vond dat een vrouw ‘achter haar man’ staat. In haar tijd moesten vrouwen na het trouwen hun baan opgeven. Ze stelde er eer in om een perfect draaiend huishouden te hebben en de ‘moeder met het kopje thee’ te zijn. Ik durfde niet te scheiden van mijn ex en pas later realiseerde ik mij dat het kiezen voor mijzelf angst opriep: angst voor afwijzing door mijn moeder. Nog steeds kan ik me heel rot voelen dat mijn huwelijk ‘niet gelukt’ is.” – Hannie

Om je tegen afwijzing of teleurstelling van je ouders te beschermen en om confrontaties hierin te vermijden, maakte je zelf een kritische stem die het voorwerk deed. Je jaagde jezelf op en stelde jezelf hoge eisen voordat een ander teleurgesteld in je raakte. Hier werd je innerlijke criticus geboren.

Liefdesverdriet verwerken? Koop het boek

Zelfverwijt als alibi

Soms is een zelf-oordeel een uitstekende manier om mentale ruimte te creëren die je in staat stelt om de makkelijkste weg te kiezen. Als je van huis uit weinig vertrouwen gekregen hebt in jouw kunnen, dan kan de gedachte ‘het ligt toch allemaal aan mij’ een vrijbrief zijn om verder niks te doen, het op te geven. Het oordeel is misschien scherp, maar het is wel makkelijk. En daar is niks mis mee. Het oordelen en wegzetten van jezelf in een (soms heel negatief) hokje is daarmee een soort bescherming geworden – maar kan je ontwikkeling in de weg zitten. En als je een keer niet zo met jezelf in gesprek wilt, is het lastig om daaruit te breken. Het is namelijk een reflex, eerder een echo uit het verleden, dan dat het iets met het hier-en-nu te maken heeft.

Denk eens niet aan iets…

Het moeilijke, en dat heb je vast al gemerkt, is dat je niet níet over iets kunt denken. Je ertegen verzetten heeft geen zin. Om met je innerlijke criticus om te gaan, moet je het gesprek uit je hoofd halen. Bijvoorbeeld door het op te schrijven en na te lezen. Je zult dan merken dat, hoe goed die innerlijke stem je ook kent, het beeld behoorlijk eenzijdig is. En jij neemt alles maar klakkeloos aan! Dat hoeft natuurlijk helemaal niet. Je kunt zoveel zijn, je hebt zoveel mogelijkheden en talenten dat je aan nuance, mildheid en kracht kunt winnen als je voorbij die ene mening kijkt. En je realiseert dat die stem een echo is uit een ver verleden. Van wie? Wanneer hoorde je dit tegen je zeggen? Hoe wilde je jezelf beschermen door het tegen jezelf te gaan roepen? Je leert zo om die kritische stem te horen als een van de vele mogelijke stemmen. Je kunt zelfs de positieve bedoeling van die negatieve stem leren ontdekken. Het blijft daarom goed om er ook naar te luisteren, maar niet exclusief en niet alsof deze de enige en absolute waarheid zou spreken. Durf te onderzoeken.

Verbroken relatie? Luister naar je lijf

Een andere manier om uit dat slopende gesprek met jezelf te komen, is door uit je hoofd te gaan, je lijf in. Je lichaam is een feilloos meetsysteem als het gaat om je eigen gevoel. Vermoeidheid, pijn, misselijkheid, een steen in je maag: allemaal uitingen van je échte zelf. Je vindt hier weer de aansluiting met het ‘hier-en-nu’ en kunt wat afstand nemen van die kritische stem, die echo uit een ver verleden.

In plaats van jezelf op te sluiten in je hoofd met die rotgedachten over jezelf, vind je verrijking in wat je lichaam je te vertellen heeft. Yoga. Meditatie. Mindfulness. Een stille wandeling. Naast een Innerlijke Criticus ontwikkel je zo een Innerlijke Waarnemer, die met liefde kijkt naar alles wat je denkt, voelt en te vertellen hebt. Je leert het verlies van je relatie te ervaren en door te werken zonder te oordelen. Je neemt wat er is en leert ervan. Je leert je lichaam opnieuw te lezen: wat voelt goed en niet-goed? Waar krijg je ‘buikpijn’ van?

Zo leer je ook die Innerlijk Criticus opnieuw te waarderen. Niet als lastpak waartegen je je moet verzetten, maar als waardevolle stem om aan te horen, in perspectief te plaatsen… en weer door te gaan.

Petra

De namen van cliënten zijn in mijn blogs en artikelen altijd gefingeerd.

De foto is van Priscilla du Preeze CC0 photo (public domain)